Herdenkingsplechtigheid van Stichting Bombardement Moerdijkbrug 13 mei 1940
DORDRECHT - Op vrijdag 13 mei vond de jaarlijkse herdenkingsplechtigheid van Stichting Bombardement Moerdijkbrug 13 mei 1940 plaats bij het monument aan de Rijksstraatweg.
Burgemeester Kolff heeft namens het gemeentebestuur van Dordrecht een krans bij het monument geplaatst en een toespraak gehouden.
De herdenking van het mislukte Bombardement op Moerdijkbrug in mei 1940 vond plaats op vrijdag 13 mei 2022 om 13.00 uur bij het monument aan de Rijksstraatweg ter hoogte van nr. 160, in de berm van het fietspad naar de Moerdijkbrug, nabij Willemsdorp.
Namens de luchtmacht waren Majoor Roël Boezen en Kolonel Franca Teunissen-van der Kamp aanwezig zijn.
De Julianaschool uit Dubbeldam heeft het monument geadopteerd.
Hieronder integraal de prachtige toespraak van Kolonel Franca Teunissen-van der Kamp.
Geachte aanwezigen,
Het moet een gemis zijn voor de stichting dat de heer Wim Anceaux er voor het eerst dit jaar niet bij kan zijn. Hij is tot zijn overlijden vorig jaar, een dag na deze herdenkingsdag, nauw betrokken geweest. Hij heeft zich, zo heb ik begrepen, ingezet om de verhalen door te vertellen. En dat is wat wij vandaag, ook namens hem, zullen doen.
Herdenken. Waarom doen we dat eigenlijk? Je gaat in gedachten bewust terug naar een heftige gebeurtenis uit het verleden en je staat vrijwillig stil bij verdriet. Hoe kan dat heilzaam zijn, voor mensen, voor onze samenleving?
Het zit diep in de aard van mensen om herinnerd te willen worden. We schrijven onze namen en die van onze geliefden op wc-deuren in het café, op bushokjes en op bankjes. Niemand wil leven om daarna vergeten te worden. We willen als mensen graag iets achterlaten, we willen het verschil maken.
Het herdenken van iemand die overleden is is belangrijk voor de verwerking van het verlies. Het herdenken van gebeurtenissen waarbij mensen zijn overleden die echt het verschil hebben gemaakt of probeerden te maken heeft daarnaast ook maatschappelijke belangen.
Met herdenken betuigen we steun aan nabestaanden. We beseffen ons dat een gebeurtenis soms lang geleden kan zijn, maar dat er nog steeds impact kan zijn op het leven van vandaag.
Op de tweede plaats helpt herdenken van gebeurtenissen uit het verleden ons om gebeurtenissen in het heden en de toekomst te duiden. Grote historische gebeurtenissen kunnen generaties lang doorsijpelen. Stilstaan bij het verleden helpt te beseffen dat niets los staat van elkaar.
Herdenken is ook het tonen van dankbaarheid. Stilstaan bij de offers van een andere generatie, waar wij nu dagelijks de vruchten van plukken. Je beseffen wat je hebt.
Tot slot zet herdenken aan tot het steeds opnieuw aanspreken van ons verantwoordelijkheidsgevoel. Een herdenking als deze maakt ons er weer van bewust dat vrijheid en vrede geen vanzelfsprekendheden zijn en dat het ook onze verantwoordelijkheid is deze waarden in de toekomst te beschermen en te behouden. De huidige trieste situatie in de Oekraïne heeft ons hiervan maar weer opnieuw overtuigd.
Hier staan wij dus. Op een mooie voorjaarsdag in 2022, vrijdag de 13de. Maar 13 mei 1940 was helemaal geen mooie dag. Het was een koude dag, met amper 10 graden veel kouder dan normaal in mei. En het was helemaal geen vrijdag, maar een maandag die het onheil bracht voor de helden op dit monument. Maandag de 13de dus…
Op deze maandag de 13de stapten zeven jonge mannen tussen de 22 en 27 jaar in hun kisten met een bijna onmogelijke missie. Het bombarderen van de verkeersbrug bij Moerdijk om daarmee de opmars van het Duitse leger vanuit Brabant te stoppen.
Ik was zelf 26 jaar oud toen ik op uitzending ging naar Afghanistan en kan mij nog goed herinneren hoe spannend ik dat vond. Niet te weten wat je precies te wachten staat, maar wel te weten dat je een oorlogsgebied ingaat. Wat was ik ook nog jong en wat was het fijn dat ik een detachement met veel ervaren mensen om mij heen had. Je angsten kunnen delen je beslissingen even te kunnen checken. Het maakt me nederig te beseffen wat deze jonge mannen op dezelfde leeftijd voor hun kiezen kregen, welke keuzes zij zelf moesten maken, welke verantwoordelijkheid zij hadden. De commandant Ben Swagerman, 23 jaar oud, die vrijwillig de plaats van zijn gehuwde collega Gerard Ruygrok inneemt en daarmee onbewust een toekomstige gezinsuitbreiding mogelijk maakt. In 1946 wordt de zoon van Gerard, Ben Ruygrok geboren, vernoemd naar Ben Swagerman.
Ook dat zet mij aan het denken. Toen ik in 2006 afreisde naar Afghanistan hadden mijn man en ik ons net aangemeld voor de adoptieprocedure. Tijdens mijn missie was ik op twee manier bezig met mijn toekomstig moederschap. Het zien van de Afghaanse kinderen in oorlog drukte mij met de neus op de feiten wat oorlog met kinderen doet en hoe lang dat nog effect op hen en hun kinderen zou hebben. Ook deed het mij beseffen dat mijn leven pas net begonnen was, dat ik het moederschap echt nog wilde meemaken, dat ik hoopte dat ik die kans zou krijgen. Dat moeten die jonge mannen zich toch ook beseft hebben, dat het leven eigenlijk pas net begonnen was. Misschien droomden ze ook wel van een gezin?
’s Morgens heel vroeg op die 13de mei 1940 vlogen ze, zo laag mogelijk om niet gezien te worden, van Schiphol richting Dordrecht. Bij het aanvliegen op de Moerdijkbrug werd een eerste bom afgeworpen, maar die miste doel. Hierdoor moesten ze opnieuw aanvliegen, maar intussen waren ze gespot door Duitse jagers. Die tweede keer aanvliegen was letterlijk het noodlot tegemoet. Het lukt nog de tweede bom te laten vallen, maar die raakt een pijler van de brug, ketst af en ontploft in het water. Daarna is de overmacht aan Duitse Messerschmitz te groot. 1 G-1 weet te ontsnappen en landt 35 minuten na opstijgen weer op Schiphol. De andere kisten sneuvelen, met hun bemanning.
Precies 55 jaar later wordt het monument hier opgericht om de die dag gesneuvelde militairen te herdenken. Ik wil hun namen die ook op het plaquette staan noemen:
Ben. SWAGERMAN, COMMANDANT (23 JAAR)
Willem .F. ANCEAUX (27 JAAR)
Olaf.W. DOUWES DEKKER (22 JAAR)
Gerrit.A. RIEMSDIJK (22 JAAR)
Joachem. WIJNSTRA (22 JAAR)
Paul(tje).C. SCHOUTE (23 JAAR)
Han.P. LINDNER (25 JAAR)
Zij streden voor onze vrijheid met een ongekende moed en wilskracht. Zij hebben eraan bijgedragen dat wij hier vandaag in vrijheid kunnen staan. Ze hebben eraan bijgedragen dat ik een paar jaar na mijn uitzending inderdaad moeder mocht worden van twee prachtige kinderen die zonder zorgen naar school konden en Nederlands mochten leren.
Tot slot wil ik me nog even richten tot de kinderen van de Julianaschool. Ik vroeg me bij het schrijven van dit verhaal af hoe het voor jullie moest zijn deze herdenking. Oudere mensen die stilstaan bij een verhaal van lang geleden bij een gedenkplek langs de weg. Een verhaal dat aan jullie verteld is, maar waar jullie families waarschijnlijk geen geschiedenis mee hebben. Ik vind het daarom heel bijzonder dat jullie hier met ons staan. Jullie zijn voor ons allemaal het bewijs dat de geschiedenis voortleeft en dat we ervan leren. Misschien hebben jullie op dit moment ook wel Oekraïense kinderen bij jullie op school of in de klas. Zij hebben ook dappere familieleden en landgenoten die strijden voor hun vrijheid. Ik weet zeker dat jullie ze nu beter begrijpen en kunnen ondersteunen. Dank jullie wel voor jullie komst!
Laten we herdenken om nooit te vergeten.
N.b.: Franka Teunissen maakte bij het opschrijven van haar speech gebruik van een artikel van Joanne Wienen uit Better World, 2017. Herdenken: waarom het zo belangrijk is.
Foto's: Wim van de Pol