Burgemeester Dettmar: “Vrede is een deugd, een neiging naar het goede, vertrouwen en gerechtigheid”
HENDRIK-IDO-AMBACHT - Claudia Dettmar, de burgemeester van het Duitse Bergen, hield vanavond tijdens een herdenkingsavond in Cascade een toespraak. De vertaling van de toespraak is hieronder integraal weergegeven.
Zeer geachte burgemeester Jan Heijkoop, zeer geachte dames en heren, lieve aanwezigen,
Om te beginnen wil ik u hartelijk bedanken voor de uitnodiging bij deze nationale dodenherdenking. Ik vind het een eer dat ik op deze bijzondere dag uw aandacht mag om deze toespraak te houden. Zelfs vandaag wordt de Griekse historicus Herodotus (480 v. Christus) nog geciteerd: “Niemand die verstandig is, heeft liever oorlog dan vrede, want in vrede begraven zonen hun vaders, terwijl dat in oorlogstijd andersom is”. Elk mens op deze aarde moet de verstrekkende betekenis van dit citaat inzien om te concluderen dat oorlog géén alternatief is voor vrede, nooit!
Bergen: stad van vrede
En nu staan we hier allemaal op deze plaats, op deze bijzondere gedenkdag. We herinneren ons de gruweldaden uit het verleden en het onbevattelijke leed dat mensen niet alleen toen, maar ook vandaag nog moeten verdragen. En dat we hier staan, herinneren en gedenken is niet alleen juist, het is veel meer een dwingende, structurele opgave waarvoor iedereen persoonlijk verantwoordelijk is. De gemeente Bergen heeft die verplichting aanvaard. Onze gemeente is door het concentratiekamp Bergen-Belsen op een bijzondere manier verbonden met de misdaden van het nationaalsocialisme. Vandaar dat we zorgen voor een actieve gedenkcultuur en als motto hebben: “Stad van vrede en internationaliteit”. Hoewel dat twee grote woorden zijn voor een gemeente vinden we het belangrijk om ons motto nadrukkelijk uit te dragen. Zo vormen we sinds 2020 een ‘veilige haven’ voor vluchtelingen en vangen nu veel meer mensen uit Oekraïne op dan we verplicht zijn.
Romans
Verder zijn we in Bergen in 2015 begonnen met het programma “Kunstenaar in Residentie”. Het gaat om een literair project waarbij een schrijver tijdelijk in Bergen woont om onder de mensen zijn/haar teksten te schrijven. De schrijvers komen telkens uit Nederland, omdat Anne Franks levensverhaal veel voor Bergen betekent. Zij stierf namelijk in Bergen-Belsen, aan het eind van de Tweede Wereldoorlog (1945). Het project draait dan ook om de culturele verhouding tussen Duitsland en Nederland.
De eerste gast in het programma was Mano Bouzamour. In zijn roman ‘De belofte van Pisa’ laat de auteur Anne Frank de jodenvervolging overleven en droomt hij van wraak voor Anne. In zijn werk toont Bouzamour gevoel voor migratiethema’s, verandering in de stad en haar plotse wendingen. De auteur voerde veel gesprekken op Bergense scholen waar hij met veel jongeren praatte. Na Bouzamour kwam Daan Heerma van Vos als stadsschrijver. De auteur schreef ‘De laatste oorlog’, een liefdesroman met de vluchtelingscrisis (2015) op de achtergrond.
Door de vruchtbare samenwerking met Nederland koos Bergen in 2019 opnieuw voor een Nederlandse auteur, en wel Ariëlla Kornmehl. Haar roman ‘Alles, wat we weten kunnen’ draait om familieherinneringen aan de Tweede Wereldoorlog met nadruk op het grijze gebied tussen dader en slachtoffer. Deze schemerzone is zonder twijfel zelfs nog merkbaar in onze tijd. Alle drie de stadschrijvers hebben eraan bijdragen dat vooral de Bergense jeugd zich grondig gebogen hebben over de thema’s oorlog en vervolging. De toegang tot de thema’s werd creatief uitgewerkt, wat ze laagdrempeliger gemaakt heeft. Voor deze samenwerking ben ik dankbaar!
Vriendschap onderhouden
De vriendschap tussen Hendrik-Ido-Ambacht en Bergen bestaat al vele jaren. Vriendschappen moeten onderhouden worden, ze moeten met leven gevuld worden en we moeten ideeën en gevoelens uitwisselen over zoveel mogelijk maatschappelijke thema’s. Vriendschap is dan ook geen zelfbegrip, integendeel. Bij internationale verhoudingen, zoals de onze, is het belangrijk om elkaars denken en handelen beter te begrijpen. Begrip, tolerantie, acceptatie en erkenning spelen daarbij een belangrijke rol.
De epidemie (maart 2020 – 2022) leidde ertoe dat persoonlijke contacten en activiteiten slechts beperkt mogelijk waren. Deze uitdaging ontwijken we niet, en dat is ook niet mogelijk. Vandaag herdenken we in elk geval de slachtoffers van oorlog en geweld: soldaten, burgerslachtoffers, slachtoffers van massamoorden en genocides. Verder denken we aan hen die zijn omgebracht in dictaturen. Met onze herdenking streven we naar een Europa en wereld zonder oorlogen, maar de realiteit is helaas anders…
Oorlog Oekraïne
Elke dag worden er ergens op deze wereld oorlogshandelingen verricht. Sterker, voor onze ogen, heel dichtbij, is nu een heel land in oorlog. We kunnen slechts vermoeden welk onzegbaar leed de Oekraïners moeten verdragen. Elke soldaat en elke burger die tot dusver zijn leven verloren heeft, is er één te veel. Bij alle oorlogshandelingen lijkt het heel gemakkelijk om de zoeven genoemde deugden te vergeten. Het ging om begrip, tolerantie, acceptatie en erkenning. Daarbij past het citaat van de Nederlandse denker Baruch Spinoza (1632 – 1677): “Vrede is niet de afwezigheid van oorlog. Vrede is een deugd, een geesteshouding, een neiging naar het goede, vertrouwen en gerechtigheid."
Het is onze plicht om aan deze deugden te werken, zowel in het klein als in het groot. Dat praktiseren de inwoners van Hendrik-Ido-Ambacht en Bergen door de stedenband die ze al jaren onderhouden. En God zij dank, we zijn niet alleen met ons initiatief. Veel mensen over de hele wereld zetten zich in, zo goed als mogelijk, voor vrede en begrip. En niets anders heeft zin – het is voor onze toekomst en die van onze kinderen.
Respect voor slachtoffers
We kunnen enkel bidden en hopen dat wereldregeringen inzien dat we in een paradijs leven dat ze systematisch beschadigen. U en wij echter laten het goede voorbeeld zien en ik ben blij en dankbaar dat ik dat vandaag kan laten merken. Ik betoon respect voor de slachtoffers van oorlog, terreur en onderdrukkende regimes. Tot slot wil ik u bedanken voor de eer die u mij vandaag bewezen hebt. Veel dank!
Mevrouw Claudia Dettmar-Müller, burgemeester van de gemeente Bergen
