Burgemeesters van Dordrecht en Oudewater woensdag samen langs de Hollandse 19 juli steden
DORDRECHT - Voor de eerste keer sinds 1973 - 45 jaar geleden - komt er weer een autotocht langs de (twaalf) Hollandse steden, die van 19 tot 23 juli 1572 in Dordrecht samen de eerste Vrije Statenvergadering hadden. Toen - tot 1973 - gebeurde de autorally onder de naam de Statentocht. Daaraan kwam een einde door de oliecrisis. De autorally was onderdeel van de Hoffeesten, die na de tweede wereldoorlog lange tijd faam hadden in de stad.
Woensdag 16 mei bezoeken burgemeester Wouter Kolff van Dordrecht en burgemeester Pieter Verhoeve van Oudewater de andere steden die ook in Dordrecht in de refter van het Augustijnenklooster (nu museum Hof van Nederland) bijeen kwamen. Tevens is Delft, ook een Oranjestad, in de route opgenomen. Deze gemeente tekende na de 1572 vergadering als eerste stad buiten de twaalf ook de afspraken van de eerste Vrije Statenvergadering.
De twee burgemeesters worden begeleid door museum-directeur Peter Schoon, die vanaf 2014 ook als eerste ambtenaar verantwoordelijk is voor de geschiedenis van Dordrecht. Daarom is Peter ook de eerste gastheer tijdens de herdenking en viering op 19 juli 2018.
Statenzaal
In Dordrecht, de oudste stad van Holland, zijn ook herinneringen aan de twaalf steden van 1572, zichtbaar in de Statenzaal eens de refter). Zo zijn Dordrecht, Haarlem, Alkmaar, Medemblik, Enkhuizen, Hoorn, Monnickendam, Edam, Leiden, Oudewater, Gouda en Gorcum onderdeel van de geschiedenis van 19 juli 1572. Amsterdam was er niet bij, want stad bleef nog tot 1578 Spaansgezind. De voormalige gemeentearchivaris dr. Theo Jensma noemde dat feit graag in relatie tot de steden die wel in 1572 meededen.
De prins Willem van Oranje (1533-1584) had zijn rechterhand en secretaris , Philips van Marnix, heer van Aldegonde, naar de vergadering gestuurd om die te leiden.De vergadering werd een revolutionaire daad genoemd, waardoor de wieg van de Nederlandse onafhankelijkheid in Dordrecht kwam te staan. Later in de zogeheten tachtigjarige oorlog werden nog meer belangrijke documenten opgesteld. Prof. Jonathan I. Israel beschouwt de bijeenkomst in Dordrecht - in zijn boek de Republiek 1477 - 1806 - als een scharnierpunt in de opstand tegen het Spaanse gezag.
Rondgang
De burgemeesters starten hun rondgang op 16 mei in Gorinchem. Rond kwart over acht in de avond wordt de tocht afgesloten voor de deur van het Hof van Nederland, waar op donderdag 19 juli dit jaar weer activiteiten zijn.
De gemeente Dordrecht benadrukt in een persbericht dat Willem van Oranje al enkele malen de strijd was aangegaan met het Spaanse gezag in de Nederlanden. Een belangrijke ontwikkeling werd de eerste Vrije Statenvergadering van 19 juli 1572. Met de vergadering wilde Oranje meer steun en financiering krijgen voor zijn vrijheidsstrijd.
Dit lukte: Willem van Oranje werd hersteld in zijn functie van stadhouder van Holland. Ook werd tijdens de vergadering de door Oranje gewenste vrijheid van godsdienst opgetekend. Deelnemende afgezanten aan deze historische vergadering waren edelen, burgemeesters en schepenen uit Dordrecht, Alkmaar, Edam, Enkhuizen, Gorinchem, Gouda, Haarlem, Hoorn, Leiden, Medemblik, Monnickendam en Oudewater.
Ook de watergeuzen, vrijbuiters die zich aansloten bij de opstandelingen, waren vertegenwoordigd, evenals een afgezant van Willem van Oranje.
Tolerantie
De vergadering wordt gezien als een eerste stap op weg naar een onafhankelijke Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, een vroege voorloper van het huidige Nederland. De Staten van Holland vergaderden bovendien over een tolerantere houding ten opzichte van andere geloven, en legde zo een basis voor de hedendaagse vrijheid van geweten en geloof.
Burgemeester Kolff: ,,Wij vinden het belangrijk om aandacht te blijven vragen voor tolerantie en verdraagzaamheid. Samen met de andere 11 steden, willen we hierover met elkaar in gesprek en van elkaar leren. Deze bliksembezoekjes zie ik als een start naar hopelijk een mooi vervolg met meer samenwerking."
De delegatie vertrekt in de vroege ochtend van 16 mei vanuit Dordrecht en zal een voor een de eerdergenoemde steden aan doen. Ook Delft wordt bezocht, omdat deze stad in 1572 als eerste de notulen meteen na de Eerste Vrije Statenvergadering heeft ondertekend. In elke stad zal een ontmoeting op het stadhuis plaatsvinden met de huidige plaatselijke burgemeester. Daarbij wordt door de burgemeesters een moderne vertaling van de notulen van 19 juli 1572 ondertekend.
Dit om het belang van de Eerste Vrije Statenvergadering kracht bij te zetten en aandacht te vragen voor vrijheid en tolerantie anno nu. Eerder, op Koningsdag 2015 in Dordrecht, is deze tekst al ondertekend door Koning Willem-Alexander en Koningin Maxima bij de opening van museum Het Hof van Nederland.
Vrijheid
Dit museum rond het thema vrijheid is gevestigd in het oude Augustijnenklooster, op de plek waar de Eerste Vrije Statenvergadering plaatsvond en waar deze historische gebeurtenis kan worden herbeleefd. Peter Schoon, directeur van Het Hof van Nederland en het Dordrechts Museum, reist ook mee met het gezelschap. ,,In feite is de Eerste Vrije Statenvergadering een ontbrekende pagina in de geschiedenisboeken van ons land. Een belangrijke mijlpaal die notabene in het blad Quest door vooraanstaande historici is uitgeroepen tot de belangrijkste dag uit de geschiedenis."
Burgemeester Kolff zal zijn collega's ook persoonlijk uitnodigen om op 19 juli 2018 bij de viering en herdenking van de Eerste Vrije Statenvergadering in Dordrecht aanwezig te zijn. De festiviteiten zullen plaats vinden bij museum Het Hof van Nederland en de aangrenzende Kloostertuin. Naast een officieel programma is er tijdens dit stadsevenement een barbecue en zal er ruimte zijn voor opinie, muziek en andere kunstvormen.
Dit evenement zal jaarlijks in Dordrecht gehouden worden met als vooruitzicht dat het in 2022 450 jaar geleden is dat de Eerste Vrije Statenvergadering plaatsvond. Toen het 400 jaar geleden was dat de vergadering werd gehouden, kwam Koningin Juliana naar Dordrecht. Gemeentearcivaris dr. Theunis / Theo Jensma was toen de aanjager en mr. Harm van Riel (gedeputeerde en eerste kamerlid) zat namens de provincie een herdenkingscomite voor.
Tijdens activiteiten rond 375 jaar in 1947 bezochten Prins Bernhard en Kroonprinses Juliana een speciale kerkdienst in de Grote Kerk.
Toen Maxima in oktober 2001 voor de eerste keer de provincies van Nederland ging bezoeken, begon de excursie door de provincie Zuid-Holland in de Statenzaal van het Hof. Ze luisterde toen samen met Willem-Alexander naar een uitleg over de historische betekenis van de eerste Vrije Statenvergaring.
Koningin Maxima tekende in 2015 ook voor kernwaarden na haar man, de Koning, tijdens Koningsdag in Dordrecht. Toen werd ook het museum Hof van Nederland Koninklijk geopend.
Aanjagers
Vanaf 2011 zijn er weer activiteiten in Dordrecht om het (historische) belang van 19 juli nadrukkelijke op de kaart te zetten.
Ineke Middag, toen directeur van het archief DiEP en Hans Berrevoets als voorzitter van het Platform Stedelijke Herdenking waren samen de aanjagers.
Vanaf de opening door de Koning in 2015 van het museum Hof van Nederland is er een 19 juli comité. Daarin draaien nu mee namens het museum Hof van Nederland, GertJan Schouten en Sascha Broeders, ds. GertJan Vogel namens het Platform van Dordtse kerken, namens de buurt en The Movies Geert ter Steeg en Hans Berrevoets.
De inzet is bedoeld om een breder draagvlak in Dordrecht - zowel politiek, bestuurlijk als in de stad - te krijgen om groots op weg te gaan naar de mijlpaal 2022: 450 jaar eerste Vrije Statenvergadering.
Dat 2020 ook het jaar is van achthonderd stad en stadsrechten is een prominent historisch moment op weg naar 2022. Deze momenten in de geschiedenis van de stad versterken het historische DNA van Dordrecht.
