In Zwijndrecht durf ik te leven
Het is heerlijk om door oude foto’s heen te neuzen en dan zo een geschiedenis van honderdvijftig jaar voorbij te zien komen. ( de eerste foto is bijna tweehonderd jaar geleden).
Ik kijk dan niet alleen naar foto’s van Zwijndrecht of onze regio maar geniet volop van het wereldwijde aanbod op zoek naar mooie verhalen. Het zijn verhalen van verschillende volkeren uit tal van windstreken waarbij het gewone leven voorbij komt. Het brengt ook veel emoties los.
Voor mijn columns beperk ik mij dan weer tot Zwijndrecht en geniet dan ook van die mooie beelden die ik dan terug zie van de gemeenschap langs de rivier die op de dijk tussen ambacht en heerjansdam voorbij komt. Foto’s van mensen in klederdracht of tijdens het gewone dagelijkse leven vastgelegd
Het mooie van al die foto’s die ik voorbij zie komen is dat er veel internationale connecties zijn. Het vinden van foto’s is tegenwoordig stukken makkelijker. Ik herinner me nog wel de jaren tachtig waarin ik contacten had met verschillende mensen die foto’s en kaarten bezaten en verhalen vertelden over het verleden waar zij mee te maken hadden gehad of waar hun familie en vrienden een betekenis hadden gehad.
Nu ik zo nu en dan boekwerkjes doorlees uit die vervlogen tijd en er soms foto’s uit publiceer, krijg ik daar nog weleens vragen over.
Soms is de vraag: hoe kom je er aan of ook wel waar zijn de originelen gebleven.
Dat levert vaak enorm leuke gesprekken op aangezien de vraagsteller vaak dat hele leven in Zwijndrecht heeft gewoond en gewerkt en vrienden en vriendinnen heeft te herinneren.
Voor mij is dat best mooi die plotselinge ontmoetingen met verhalen van mensen die door heel de wereld hebben gezworven voor hun werk maar altijd zwijndrecht als thuisbasis hebben gehouden.
Vooral de vraag die ik dan goed hoor over waar die originelen zijn gebleven van de foto’s die men ooit bij de gemeente Zwijndrecht heeft aangeleverd passend bij een publicatie waar ik toevallig uit gepubliceerd heb.
Het antwoord op de vraag is dan eigenlijk altijd het archief in Dordrecht en dan is dat daarmee de kous af. Eigenlijk is het de vraag die er achter zit. Wordt er wel goed met dat erfgoed omgegaan en blijft het met bronvermelding toegankelijk.. Veel foto's zijn wel te vinden op het regionaal beeldarchief (SERC) maar dat is zeker niet alles. Tijdens mijn speurtochten kom ik vaak genoeg iets bijzonders tegen. Foto’s die ik dan meestal vlot op internet zet om die dan veelvuldig voorbij te zien komen.
Juist die lokale plaatjes waar ik blij van wordt, waar Zwijndrecht er uit ziet als een romantisch dorp dat zo in BV Frankrijk geplaatst kon worden, geeft mij een lekker gevoel.
Naast dat soort plaatjes zie ik ook vaak de rivierschepen, de stoomveerpont, zeilschepen en andere vaartuigen met vissers en roeiers richting veiling of houtvlotten afhankelijk van het tijdsgewricht. Zo vaart de geschiedenis in stilgevangen plaatjes levendig voorbij.
Een mooie plaat vond ik de foto ter hoogte van de oude steenenkamer. De herberg die daar ooit zat waar nu de rijksweg onder de rivier doortrekt. Het is de foto van de twee fabrieken van de Jurgens en van de Berg. Later wordt dat één fabriek en spreken we in Zwijndrecht over de Jurgens wat later binnen de Unilever de Unimills wordt. Een internationaal bedrijf dat op de Zwijndrechtse oever uitgroeide tot een plek op de wereldkaart.
De naam unimills zou kunnen suggereren dat er een molen op die plek heeft gestaan zoals bij de rijstmolen, Howard en co, het geval was. Toch is dat niet zo. Op de locatie boven Meerdervoort heeft geen molen gestaan maar wel de eerder genoemde steenenKamer, herberg, waar veerponten aanlegden en mensen werden overgezet naar Dordrecht of verder voeren naar Gorinchem of naar Brabant.
De binnenvaartschepen op de foto laten goed het tijdsbeeld zien van de binnenvaart met huiskamers op het achterschip. De huidige binnenvaartschepen zijn vele malen groter en luxer gefaciliteerd. Op de locatie waar de schepen liggen zie ik tegenwoordig weer vissers liggen, die professioneel bezig zijn met hun werk.
Terwijl ik dan voorbij kom op de fiets over die stadsbrug, die nu zo'n tachtig jaar in gebruik is, kijk ik vaak naar de horizon. 's Morgens vroeg zie ik dan het opkomende ochtendlicht de horizon met grote kerk oplichten. 's Avonds kijk ik dan naar het avondlicht dat Zwijndrecht in een geweldige gloed neerzet en bedenk mij vaak bij dat soort momenten hoe door de eeuwen heen hier mensen geleefd hebben.
De foto’s vertellen het verhaal van een pakweg honderdvijftig jaar, de schilderijen een paar eeuwen langer dan dat en ik mag het allemaal voorbij zien komen. Zelfs als ik rustig op de brug sta te staren, rondkijkend over de eilanden, waarden met in de verte het Brabantse land, kan ik op mijn zakcomputer vergelijkend materiaal opzoeken.
Ik voel mij rijk, betrokken bij de geschiedenis die de foto’s mij tonen. Ik fiets als de oude postbesteller of de schrijver, de werkman, de waterman of gewoon vader van de kinderen. Op zoek naar het dagelijks brood, de liefde en warmte van en voor het gezin.
Dan lees ik nog eens de reacties van over de wereld op mijn scherm en ben zomaar in contact met Amerika, Canada, Indonesië en denk op dat soort momenten wel aan de gevels van Howard en co. die mij destijds deden dromen van de landen waar ik nu zo heel direct mee verbonden ben. Hoe vaak ben ik wel niet met de pont over gevaren, ooit van het Blauwpoortsplein. Ik ken de filmpjes uit de oorlog en zie als ik over het Veerplein loop de stolpersteine die mij herinneren aan andere tijden en zie de foto’s over de voedselbonnen.
De geschiedenis geschreven in beelden en stenen, plaquettes die ons herinneren aan verdwenen mensen zoals gebouwen gesloopt.
Ik kijk naar de vissers die in hun motorbootje hun maaltje vangen terwijl de enorme binnenvaartschepen en zeeschepen hun voortgang doen. Mensch durf te leven hoor ik in mijn hoofd opkomen een lied van Louis Pisuisse uit negentien zeventien later ook gezongen door Ramses Shaffy en Wende Snijders. De artiesten helpen mij relativeren over wat verdwenen is. Ik denk aan de Dordtse schrijver Eijkelboom en zijn uitspraak; wat blijft komt nooit weer terug.
Wat blijft is de mooie herinnering en het volgen van je hart; in Zwijndrecht durf ik te leven.
