Het gevoel (met humor en liefde) voor Zwijndrecht blijft
De Rotterdamseweg prikkelde mij toen ik de foto zag. Die lange weg waarlangs zoveel en zolang, zoveel geschiedenis werd geschreven door de eeuwen heen deed mij glimlachen.
Ja Wij hebben archeologisch gezien niet zoveel in onze bodem zitten dat we Romeinse bouwwerken of tempels boven halen. Oude kerken zijn ons erfgoed en daar is niks mee. Langs en over de Rotterdamseweg zijn eeuwen geschiedenis voorbij getrokken en ieder tijdsgewricht is prachtig te beschrijven. Daar moest ik vooral aan denken toen ik de foto zat te bestuderen. Ons gebied is tenslotte gevormd door de rivieren, de bedijking en de overstromingen.
Ik heb daar altijd een dichterlijk gevoel bij zoals Marsman er over schreef maar denk ook aan de andere dichters zoals Jacob Cats. Toch heeft de foto alles in zich tussen al die periodes in. Zwijndrecht is door haar ligging altijd onderhevig aan de grillen van de dijk en het onderhoud. Wij zijn eigenlijk een ondernemend bedrijvig volkje op dit stukje gebied. Achter de huizen werkten veelal de tuinders en op die manier ontstond ook de bewoning. In de laatste honderd jaar heeft eigenlijk wel de grootste verandering plaatsgevonden. Op plattegronden is zichtbaar hoe weinig mensen er woonden in alle gebieden die nu Zwijndrecht vormen.
Ik klom vroeger de dijk op via de opritten of trappen waarbij de Rotterdamseweg toch wel de beste opgang was. Vooral als je kind bent en vanuit een ander perspectief omhoog kijkt lijkt alles veel groter en zijn veranderingen gewoon. Als ik richting naar de opgang van de Rotterdamseweg ging en dat deed langs de onderdijkserijweg dan keek ik echt op tegen de hoogte van de bebouwing.
Er stonden bomen op de dijk waarin veel vogels huisden. Waarom er zoveel vogels in de boom zaten dacht ik niet over na. Wij hadden ook een boom in de tuin dus het leek wel een logisch geheel, bomen en vogels. Toch vond ik de bomen op de dijk ook wel spannend aangezien de vogels, spreeuwen vooral, ineens konden gaan zwermen. Bij de rijstmolen, howard en co oftewel euryza, was het logisch dat er zoveel vogels waren vanwege de hoeveelheid voedsel.. Toch vond ik na het zien van de film Birds van Hitchcock de zwermen spreeuwen wel spannend.
Die onderdijk en Ringdijk hadden met hun hoogteverschil toch wel iets magisch.
De niveauverschillen en kruip door sluip door dwars door de panden spraken wel tot mijn verbeelding. Dat oude Zwijndrecht was best wel apart om doorheen te trekken. Als ik dan bij de Rotterdamseweg uitkwam voelde ik mij steeds weer als in een andere bewoonde wereld.
Dat gevoel was best wel moeilijk om uit te drukken maar door te kijken naar de foto die mij terugbracht bij dit gevoel kwam ik wel bij dat gevoel. Want dat gevoel voor Zwijndrecht en de verschillende perioden die er al heb doorgebracht is voor mij goed te duiden.
Ik keek omhoog de rotterdamseweg over en zag de gebouwen op de Ringdijk. Trots hoog uit toornend boven alle gebouwen die de Langeweg flankeerden. Het gevoel dat je een oprit van een kasteel opgaat waar ook gebouwen staan en mensen woonden die tot het kasteel behoorden is wat mijn gevoel opwekte.
Ik herken dit gevoel als ik kastelen bezoek. Toch is het bij de dijk zo dat als je bovenkwam het een deceptie was aangezien er geen kasteel tevoorschijn kwam. Voor mijn gevoel als kind was dat niet zo erg aangezien het Veerplein al een bijzonder plein was met alle bedrijvigheid rondom de veerpont.
Het had niet de uitstraling van de middeleeuwse markt wat ik misschien wel verwachtte maar het was wel het warme romantische gevoel wat ik beleefde. Natuurlijk werd dat dagdromen al snel verstoord door al het verkeer en dagelijkse beslommeringen maar dat dromen over de geschiedenis waar ik overheen liep deed mij goed.
Op de foto waar de Rotterdamseweg, die nog gewoon Langeweg heette, zie je die andere tijd, de andere levensstijl waar het gewoon hard bikkelen was als je niet tot de notabelen behoorde met een eigen vermogen.
Als ik het romantische beeld loslaat en gewoon terugkijk hoe hard er gewerkt moest worden om een beetje fatsoenlijk leven te hebben dan was dat toch niet zo gemakkelijk.
In mijn vakanties kwam ik wel eens terug in huizen zonder al teveel voorzieningen, met een waterput en wc buiten bijvoorbeeld, en dan kijk je anders tegen het leven aan maar, is de romantiek prachtig als je vervolgens terugkomt in een huis met veel meer luxe.
De huizen op de foto staan er goed bij maar daarin herken ik dan ook dat gevoel wat mij overviel als ik dan de onderdijk achter mij had gelaten. De rijkdom die ik aantrof vertelde mij iets over de armoede die ik daar eerder had gevoeld. Dat gevoel wat ik ook herkende van mijn vakanties.
De rijkdom of beter de kwaliteit van het leven is ondertussen flink verbeterd. De armoede is een ander begrip geworden maar nog steeds aanwezig.
Terwijl ik denk aan de verschillen in armoede denk ik aan corporatie de Vooruitgang die ontstond een eeuw geleden tegenover de voedselbank die we nu hebben.
Als ik nu de dezelfde route loop door de Emmastraat via de onderdijk richting Rotterdamseweg dan zie ik de enorme verschillen. De ontbrekende bomen waar de spreeuwen hun dans deden, geen huizen meer in de dijk, de hoogbouw waar nu geen rijst meer verwerkt wordt maar mensen wonen en het Veerplein nu op de schop of het Maasplein waar geen tram meer rijdt.
Ik zie wel de economische ontwikkeling waar winkels plaats hebben gemaakt voor restaurants en horeca. Ik denk dan de mensen hebben het goed maar het verschil tussen rijk en arm is niet zoveel veranderd. Rijkdom is voor mij kunnen dromen en kunnen genieten van het Zwijndrecht waar ik trots op blijf.
De boerderijen die onder aan de dijk stonden of de molens die de horizon vormden zijn opgeofferd aan de nieuwe tijd, terwijl de nieuwe tijd een gek begrip is.
Op de Rotterdamseweg zie je de laatste boerderij die wij eigenlijk voorbij gaan als een gewone woning want wie kijkt er nog naar de profielen en geschiedenis. Als ik bij de Bethelkerk ben en naar de oude kerk kijk hoor ik in gedachten de smid en zie de tram ( die ik nooit heb meegemaakt) tussen de huizen verdwijnen richting remise . Alleen in het RTM museum vind ik dat Zwijndrecht terug maar mijn romantische inslag helpt enorm bij de verbeelding. Op de Rotterdamseweg kan ik mijn hart ophalen bij de Vergulde Swaen om mij thuis te voelen door de eeuwen heen van Zwijndrechtse geschiedenis.
Ja mijn gevoel van Zwijndrecht en de eeuwen van onzichtbare geschiedenis vervullen mij dagelijks met mooie gedachten. Ik denk dan net als de dichter Bredero en bedenk dan kluchten zoals van de koe. Hij betrok de humor bij het leven van de gewone mens en liefde iets wat ik zelf ook graag doe. Gevoel is daarin iets wat telkens weer terugkomt en dat gevoel van liefde voor Zwijndrecht blijf ik graag met humor uitdragen.
