Zwijndrecht 1927

15 maart 2022 door Chris Moorman
Zwijndrecht 1927

Toen ik de foto zag van houthandel Visser kwam als eerste de uitspraak; je zuster op een houtvlot boven. Waarom ? vanwege de vele houtvlotten die de rivier ooit afzakten en vanwege de Zwijndrechtse Nieuwlichters  Stoffel Muller was ooit met de houtvlotten deze richting opgekomen en Maria Leer, zuster en broeders waren de mensen in de geloofsgemeenschap, was met hem de basis van deze groep. De uitspraak ; je zuster op een houtvlot werd echter pas een eeuw later opgetekend en de foto van Visser & co is van een eeuw geleden.

Toch krijg ik als ik naar dit drierivierenpunt kijk toch altijd de neiging om in eeuwen te denken. Zeshonderd jaar geleden kreeg dit gebied na de Sint Elisabethsvloed zijn meer eigen vorm. Een eeuw daarvoor waren we met bedijking aan de gang gegaan. De rivier of rivieren hebben ons leefgebied wel enorm gevormd, bijna nog meer dan de industrie. 

De foto laat de oevers in de breedte zien met molen welgelegen op onze oever. Zichtbaar is de ontwikkeling in Dordrecht met de gashouder. Het is natuurlijk een actueel onderwerp gas en het zelfvoorzienend zijn van energie maar hoe anders was dat destijds.

We zijn gewend dat we de thermostaat opdraaien en er warmte is maar destijds was dat zeker niet het geval en was er een heel andere welvaart. Sterker we stonden aan de vooravond van een wereldwijde recessie , de grote depressie.

Als je kijkt naar de foto en bedenkt dat er op het moment van het maken  ervan een heel ander wereldbeeld was. Opbouw na de eerste wereldoorlog waarin Nederland neutraal was geweest een startende discussie voor een nieuw gemeentehuis in Zwijndrecht, een Noordpark wat nog niet bestond, Zwijndrecht een dorp aan de rivier.

Kijken we nu naar de ontwikkeling van Zwijndrecht dan zien we een heel ander beeld, zeker als we kijken hoe we gegroeid zijn en de industrie die zich verplaatst heeft.

Van Visser en Co is er slechts een groot aandrijfwiel over wat tegenwoordig buiten de kringloop op de Lindtsedijk ligt. Flink opgeschoven kan je stellen maar wel bij de werf van Kooiman die ook flink is opgeschoven maar als bedrijf nog steeds actief.  Gebroederlijk ligt het aandrijfwiel naast de werf Kooiman die naast de kringloop op de Lindtsedijk goed zichtbaar is.

In de gemeentegids van negentien zevenentwintig die ik onder ogen kreeg stonden mooie foto’s die zo als voorbeeld gebruikt konden worden voor een te ontwikkelen Zwijndrecht. Een stationsplein dat zo zou passen in het gebied spoorzone waarvan ik ook een mooie foto vond van verzending van groente per spoor.

Die gemeentegids liet weer eens zien hoe we al internationaal dachten ook al was veel export op Europees grondgebied gericht. De zeepfabriek had een advertentie in het engels, van de Hout prees zijn waren aan en verwees naar Duitsland. Er was natuurlijk veel lokaal gerichte advertenties waaronder die van de Eerste Zwijndrechtse Elektrische Bakkerij. What's in a name zou je kunnen zeggen.

Ook zag ik een adres dat mij op mijn eerste woonadres wees.  B.Bakker architect wonend in de Emmastraat twee.  Hij was beschikbaar voor ontwerpen, berekenen en bouwkundige adviezen. Ik moest wel grinniken aangezien het mijn kraakpand was waaruit wij bewoners ondersteunde toen er gekeken werd naar de vernieuwing van het Julianadorp in negentien negen en zeventig. 

Gekke momenten als je terugdenkt hoe de huizen er in die periode uitzagen en hoe het er in mijn periode uitzag.

De internationale uitstraling van Zwijndrecht, los van de Zwijndrechtse Nieuwlichters die vertrokken naar Amerika en aan het eind van de Emmastraat op de dijk woonden, zag je ook weer terug bij de Jurgens. De Jurgens presenteerde zich in het engels, Jurgens oilworks heette het toen en verwezen voor in en verkoop naar Rotterdam Ant. Jurgens Margarinefabrieken.

Van den Bergh en Jurgens, de VOZ ( verenigde oliefabrieken Zwijndrecht) en opvolger unimills nu Sime Darby volgden op locatie dit initiatief op. Mijn vader begon ooit op de Jurgens en zodanig heb ik de ontwikkeling thuis meegekregen.

Kledingbedrijven als van Rijswijk, de Mol kwamen voorbij. Uiteraard vonden we op het Veerplein garagebedrijf van Es. Die had feitelijk iets revolutionairs in de aanbieding namelijk de witte fiets, iets wat wij ons nu voornamelijk herinneren uit de tijd van de provo’s uit Amsterdam. De Witte Fiets  was de naam van de reparatie-bergplaats van auto, motoren en rijwielen. Bas Rietveld de horloger zat nog op de Ringdijk. Ik las uit al die advertenties de opbouw van die periode.

Het is altijd moeilijk een beeld te vormen hoe de maatschappij er van die tijd uitzag. De foto’s laten veel zien maar door de namen en adressen te combineren ontstaat er een levendiger beeld. Zwijndrecht bood zichzelf aan met  statische gegevens wat er beschikbaar was aan ruimte en mogelijkheden.

Het Witte Paard, het hotel op het veerplein, bood logies met degelijk ontbijt aan voor drie gulden met een restaurant a la carte den geheelen dag. 

Dat mooie andere taalgebruik passend in tijd is dan ook wel prachtig. De uitdrukking je zuster op een houtvlot vond ik terug in 1899 en later in een krant op Batavia meer passend in de tijd van de gemeentegids. Hoe anders was de wereld toen na de eerste wereldoorlog waarbij kolonialisme een gewoon begrip was en orde en handhaving iets van het blanke sabel was.

De dagelijkse werkelijkheid was anders dan nu  Naast van Es was er ook Pieterman die een garage had op het Veerplein. Een naam die we nu associëren  met het kerkje naast de Devel waar je tegenwoordig terecht kan voor recepties en partijen.  De gebroeders Kooiman die ik al eerder noemde komen er ook in voor net als vele andere namen van zaadhandels manufacturen, bakkerijen, melkinrichting, verkeer en vervoer en vele anderen. Nog wel is het mooi om drukkerij Zwijndrecht te noemen met eigenaar Holster die we nog wel in Dordrecht terugvinden en daar destijds ook naar verwees. 

Sommige namen zijn verdwenen anderen duiken nog wel eens op maar honderd jaar Zwijndrecht, duizend jaar Zwijndrechtse waard, verteld genoeg om uren mee bezig te zijn.

Houthandel Visser en de locatie waar dat was, het Balkengat, wilde ik zeker nog eens noemen.  Het mooie in de advertentie is dat je ze kon bellen in dat balkengat onder het viercijferige nummer waarmee je verbonden werd met de balkhaven.

De houtvlotten die de rivier vulden zijn er niet meer. Nu zijn het flink grotere boten die voorbij komen. De watertoren is het herkenningspunt op de Zwijndrechtse oever en ziet er duidelijk anders uit dan destijds.

De ontwikkeling van Zwijndrecht toont zich op alle fronten maar mooi is het om naar het Veerplein te gaan waar je  nog steeds kan  genieten van de oever wandelend of kijkend uit een restaurant vanaf een terras. Waarbij  honderden jaren een horizon ligt waar de grote kerk zolang het dominante element is. Zwijndrecht de oever waardevol, waardevast om trots op te zijn.


 

Gerelateerde straten:

Over de columnist

Chris Moorman

Chris Moorman publiceert sinds 1977 artikelen, korte verhalen en columns en is sinds die tijd ook politiek actief binnen de regio Drechtsteden, hij is raadslid in Zwijndrecht. Deed opbouwwerk voor de kraakbond Zwijndrecht, de vereniging de Onderste Steen, woonconsumenten platform Drechtsteden en huurdersraad.

Als ondernemer is hij actief met zijn bedrijven fifth dimension en Lingam en actief voor de vereniging Piramiden en de geologische vereniging Geode. Ook is hij bekend van zijn eigen wierook lijn Chrisjewierook voor wereldvrede.

Zaaddonor
20 mrt
Zaaddonor
Het mondaine leven vastgelegd en de Zwijndrechtse oevers vereeuwigd
15 mrt
Het mondaine leven vastgelegd en de Zwijndrechtse oevers vereeuwigd
Dat bedoel ik nou
05 mrt
Dat bedoel ik nou
Midterm review: College lijkt aan bouw flexwoningen te twijfelen
28 feb
Midterm review: College lijkt aan bouw flexwoningen te twijfelen
Elk politiek nadeel heeft zo zijn persoonlijk voordeel.....
22 feb
Elk politiek nadeel heeft zo zijn persoonlijk voordeel.....
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.