Zou de toen nog maar 23-jarige Vincent van Gogh in 1877 ook in Alblasserdam geweest kunnen zijn.....?

27 juli 2021 door Hennie van der Zouw
Zou de toen nog maar 23-jarige Vincent van Gogh in 1877 ook in Alblasserdam geweest kunnen zijn.....?
Bron: Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting)

Helaas schrijft Vincent van Gogh in zijn vele brieven nergens over Alblasserdam, dus is het heel waarschijnlijk dat hij in die tijd die hij in Dordrecht doorbracht niet in ons dorp is geweest, maar ik kan me voorstellen, dat hij toen hij in die Dordtse boekwinkel werkte, hij ook wel eens boeken, die mensen besteld hadden, rondbracht en zo dus mischien ook wel eens iets in Alblasserdam zou hebben kunnen afleveren......... 

Hieronder de inmiddels 70ste colomn van uw Alblasserdamse columnist.

 

Citaat uit een brief van Vincent van Gogh was op straat in Alblasserdam te lezen

Artikel uit 20 december 2018 op Alblasseredam.net.

ALBLASSERDAM - Zodra de duisternis inviel was aan het Van Goghplantsoen in Alblasserdam een citaat uit een brief van Vincent van Gogh te lezen. Een speciale straatlantaarn scheen de tekst op straat.

Alblasserdam deed mee aan de Van Gogh Highlights expositie van het Van Gogh Museum in Amsterdam. Bekende en onbekende Nederlanders kozen de mooiste passages uit de vele fascinerende brieven die Vincent van Gogh heeft nagelaten.

'Fascinerende kunstenaar'
Deze Highlights zijn ook te lezen in de geselecteerde Van Goghstraten, -lanen en -pleinen in Nederland. Zo leven Van Gogh en zijn teksten voort in de straten die naar hem zijn vernoemd en komt een breed publiek op een bijzondere manier met zijn brieven in aanraking. In het Van Goghplantsoen in Alblasserdam kon dit tot 7 januari 2019. Door middel van een sensor startte de projectie als het donker was en schakelde weer uit zodra het licht werd. ,,Mooi om ook ons dorp te verbinden aan dit project'', zei wethouder Dorien Zandvliet. ,,Vincent van Gogh is een van mijn favoriete schilders. Een fascinerende kunstenaar. Dat hij ook mooie dingen heeft geschreven weten niet veel mensen. Hoe leuk is het dat de bewoners van het Van Goghplantsoen en alle Alblasserdammers hier nu kennis mee kunnen maken.”

Landelijk initiatief
De Van Gogh Highlights expositie ging in november 2018 in Amsterdam van start en reisde sindsdien door het land. Andere onderdelen van het project waren een podcast-serie en een website waar iedereen zelf zijn favoriete tekst van Van Gogh kon highlighten: https://vangoghmuseum.nl/nl/belicht

Maar....., zou Vincent van Gogh in 1877 ook in Alblasserdam geweest kunnen zijn.....?

Vincent Willem van Gogh, geboren in Zundert op 30 maart 1853, woonde namenlijk vanaf 3 januari 1877 voor ongeveer vijf maanden in Dordrecht, waar hij werkte in een boekhandel. Zijn vrije tijd besteedde hij naast zijn werk bij de boekhandel, waar hij lange dagen maakte, wandelend door de stad of bijbellezend op zijn kamer. In deze tijd was zijn religieuze fanatisme groot: hij bezocht iedere zondag meerdere kerkdiensten en de twaalf bewaarde brieven uit Dordrecht staan vol met verwijzingen naar de Bijbel. 

Helaas schrijft Vincent van Gogh niet over Alblasserdam, dus is het heel waarschijnlijk dat hij in die tijd niet in ons dorp is geweest, maar ik kan me voorstellen, dat hij in de tijd dat hij in die boekwinkel werkte, ook wel eens boeken, die mensen besteld hadden, rondbracht en zo dus mischien ook wel eens iets in Alblasserdam zou hebben kunnen afleveren......... 

Vincent werkte van januari tot mei 1877 bij de boekhandel Blussé & Van Braam. Zijn functie was een ‘bijlopie’, een loopjongen; het was onder andere zijn taak om verzendingen na te kijken. Hij maakte lange dagen in de winkel en tussen het werk door maakte hij Bijbelvertalingen. Het winkelpand bestaat nu niet meer. Op het Scheffersplein staat een beeldtenis van Ary Scheffer, destijds een van Vincents lievelingskunstenaars.

Vincent woonde bij het echtpaar Pieter Rijken en zijn vrouw Maria Aelmans. In die tijd woonden er al drie kostgangers, dus Vincent moest een kamer delen met Paulus Coenraad Görlitz, met wie hij bevriend raakte. De muren van hun kamer op de eerste etage hing hij vol met Bijbelse prenten en spreuken. De Rijken vonden Vincent een vreemdeling, vanwege zijn passie voor theologie en teruggetrokken gedrag. Het oorspronkelijke huis staat er niet meer. Aan het begin van de straat hangt een plaquette.

Vincent hield van de omgeving rondom de Grote Kerk en wandelde steevast langs als hij een wandeling door de stad maakte. Ook bezocht hij regelmatig kerkdiensten in de Grote Kerk waar een oude vriend van zijn vader, Ds. Keller van Hoorn, dominee was. Vincent vertelde hem over zijn wens om theologie te studeren, maar de dominee ontraadde het hem, omdat Vincent niet de juiste vooropleiding had.

Vincent dwaalde vaak ’s nachts door de stad. Op deze tochten liep hij graag langs de Nieuwkerk. Op 27 februari 1877 had het net gesneeuwd en schreef Vincent hierover:“Het was alles zoo stil, alleen zag men nog een lichtje hier en daar. Het was hoog water en door de sneeuw schenen de grachten en de schepen donker. Het kan daar zoo mooi zijn bij die kerken. De lucht was grijs en nevelachtig en de maan scheen er flauw doorheen.” (Brief 104)

In zijn vrije tijd bezocht Vincent ook graag het Dordrechts Museum, onder andere omdat er veel werken van een van zijn favoriete kunstenaars Ary Scheffer in de collectie waren opgenomen. Hij bezocht het museum alléén, maar ook met zijn huisgenoot, collega’s en broer en vader. Het museum bevond zich tot 1904 in de Boterbeurs maar verhuisde daarna naar de Museumgracht, die destijds de Lindengracht heette.

Vincent bezocht op de hoek van de Voorstraat en de Vissstraat eenmalig de Waalse kerk, toen er een afscheidsdienst van dominee Jan Hendrik Hoover was. Hij schreef over de dienst dat hij de gemeente deftig en eigenaardig vond en de stemming ernstig.  Het gebouw van de Waalse Kerk bestaat nog steeds, maar is niet meer als kerk in gebruik

Vincent was ook veel in de kerk aan de Vriesesstraat, de Trinitatiskapel te vinden: op zondag ging hij naar meerdere diensten in verschillende kerken. Op 21 januari 1877 bezocht hij deze Evangelisch Lutherse gemeente

Op 2 mei 1877 verliet hij Dordrecht weer om in Amsterdam zijn wens te gaan vervullen: theologie studeren. 

In het Dordrecht van vandaag kun je nog veel plekken bezoeken waar Vincent is geweest, met name de kerken waar hij veel tijd spendeerde. Sommige adressen bestaan nu niet meer maar alsnog geeft het wandelen door de binnenstad een goed overzicht van Vincent’s Dordrecht.

Maar nu even terug naar Alblasserdam.

Mijn neefjes waren een paar jaar terug weer eens een keer op bezoek bij ons, en ze hadden weer een opdracht voor hun opleiding. "Of ze nog een keertje bij mij op zolder mochten snuffelen?"

Natuurlijk mocht dat van ons.

Het moet over een oude schilder gaan, was het enige wat Egbert en Douwe ons vertelden toen ze bij ons kwamen.

'Jullie heben toch ooit eens een schilderij laten taxeren, wat veel waard bleek te zijn?" Vroegen ze nog toen we met zijn drietjes naar de zolder liepen. 

'Aha, nu snap ik jullie,' merkte ik op, jullie hopen nog een mooi oud schilderij hier bij ons boven op zolder te ontdekken....?''

Er verscheen een geheimzinnige glimlach op het gezicht van onze beide neven..... en ze verdwenen naar boven met een 'We weten de weg nog wel hoor.' Mij op onze overloop achtelatend.

Meer dan een uur bleven ze boven, af en toe hoorden we wat schuiven of wat andere slepende geluiden. Toen bleef het lang stil.

Op eens kwamen ze naar beneden. 'Oompie, je raadt nooit wat we gevonden hebben!' Riepen ze, terwijl ze de trap afkwamen.

'Geen idee antwoorde ik..., een paar dooie muizen?' Mijn vrouw trok met een vies gezicht haar neus op.....

Egbert had een oude verkleurde rol in zijn handen. Ik wist op het eerste gezicht helemaal niet wat het zijn kon.

Samen rolden Egbert en Douwe de rol voor onze ogen open. Een heel zwarte houtskool- of krijttekening.

'Een echte van Gogh!' Merkte Egbert op. Maar voor ik of mijn vrouw iets kon opmerken, vervolgde Douwe: 'Maar helaas geen origineel!'

En toen wist ik het ineens. Deze reproductie van deze tekening van een landarbeider van Vincent van Gogh had jarenlang in mijn kamer gehangen toen ik nog in Bolnes woonde.......'

'Nee, zei ik lachend, 'een echte van Gogh-poster. Volgens mij heb ik deze ergens rond 1975 voor 5 gulden gekocht in het van Gogh museum in Amsterdam..... Maar jullie mogen hem wel meenemen en voor je scriptie gebruiken. Hier ligt hij toch maar op zolder in het stof...., en helaas is Vincent van Gogh ook nooit in Alblasserdam geweest. 'Ja, misschien toch wel,' kon ik niet nalaten te zeggen......, maar Egbert en Douwe gingen hier niet op in.

Na een uurtje gezellig herinneringen ophalen aan onze familie, gingen Egbert en Douwe met onze van Gogh-reproductie rond een uur of vijf weer terug naar hun eigen studentenkamer.......

 

Spitter in een aardappelveld: februari

Vincent van Gogh (1853 - 1890), Nuenen, juli-september 1885

krijt op papier, 54.5 cm x 42.4 cm

Credits (verplicht te vermelden): Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting)

Het is even zoeken, maar wie inzoomt op de linker onderhoek van deze tekening ontdekt twee regels in Van Goghs handschrift. In het Frans staat daar: ‘spitter in een aardappelveld, februari’. Vermoedelijk wilde hij een traditionele reeks over landarbeid maken, opgedeeld in de twaalf maanden van het jaar.

We weten uit zijn brieven dat Van Gogh deze knokige boer helemaal niet in februari tekende, maar in de zomer van 1885. Het is een wonder dat hij middenin de drukke oogsttijd toch nog een landarbeider zo gek kreeg om voor hem te poseren.

 

Met dank aan Vincent van Gogh en het Van Gogh Museum.

 

Een vriendelijke groet van uw columnist,
Hennie van der Zouw. 

 

 

 

Column nummer 70.

 

Zie ook: 

https://www.alblasserdam.net/column/wim-anceaux-ter-herinnering-2021-05-20

https://www.alblasserdam.net/column/toen-de-ook-in-alblasserdam-bekende-lee-towers-nog-leentje-huizer-was-zat-hij-soms-bij-mijn-moeder-op-schoot-2021-03-23

https://www.alblasserdam.net/column/vaccinatie-tegen-het-corona-virus-ook-in-alblasserdam-2021-01-06

https://www.alblasserdam.net/column/dirk-hetterschij-schout-bij-nacht-geboren-in-alblasserdam-2020-12-01

Over de columnist

Hennie van der Zouw

Hennie van der Zouw, oud leerkracht uit het basisonderwijs en inmiddels 'pensionado,' is geboren in Bolnes in de gemeente Ridderkerk en sinds 1995 inwoner van Alblasserdam. Hennie is getrouwd en vader van een zoon. Hij is geinteresseerd in computers, I.C.T., stripverhalen, sport en geschiedenis.

Hennie heeft in de laatste dertig jaar een aantal artikelen gepubliceerd in het Stripschrift, een blad met achtergrondverhalen over strips en het beeldverhaal in het algemeen.

Hennie is ook de webmaster van de websites van H.V. Anderz.


Hennie heeft, onder pseudoniem een aantal sportboeken en de eerste twee delen van een roman-cyclus geschreven en in eigen beheer gepubliceerd bij Brave New Books. De boeken over wielrennen, voetbal en schaatsen weerspiegelen Hennie 's interesse in sport. 

Er zijn onder zijn eigen naam ook drie bundels van zijn op alblasserdam.net gepubliceerde columns verschenen en ook heeft hij een tweedelige biografie over zijn vader geschreven. Heel trots is Hennie ook op het boek over Hein, de broer van zijn vader, waar hij naar vernoemd is. Inmiddels is Hennie ook begonnen aan een boek over zijn moeder.

In 2021 is de derde bundel van de columns verschenen. Columns, altijd verankert in de geschiedenis, die proberen om Alblasserdam in het grotere verband van de wereldgeschiedenis en de tijd te laten zien......


En begin van het jaar 2023 verscheen het vierde deel van de verzamelde columns van Hennie van der Zouw op Alblasserdam.net


Jan Willem Boersma uit Mijdrecht sinds vorig jaar in een illuster rijtje Alblasserdamse Burgemeesters
03 feb
Jan Willem Boersma uit Mijdrecht sinds vorig jaar in een illuster rijtje Alblasserdamse Burgemeesters
Alblasserdammer Joop Aret, van waterklerk tot hobby-fotograaf
06 dec
Alblasserdammer Joop Aret, van waterklerk tot hobby-fotograaf
Een Interview met H.V. Anderz? Maar dat is toch zeker wel een Alblasserdammer? Of niet?
07 okt
Een Interview met H.V. Anderz? Maar dat is toch zeker wel een Alblasserdammer? Of niet?
Alblasserdam zit ook onder het P.F.A.S.. 'Dark Waters' ook in Alblasserdam
25 aug
Alblasserdam zit ook onder het P.F.A.S.. 'Dark Waters' ook in Alblasserdam
Na 80 columns wordt het tijd om toch maar eens een Alblasserdammer voor te stellen
01 jun
Na 80 columns wordt het tijd om toch maar eens een Alblasserdammer voor te stellen
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.